De Friese geboortelepel

De redactie van Friesland Post waardeert elk verhaal. Wij waren dan ook blij met het verhaal van Henk Zuidersma. Hij attendeerde ons op een eeuwenoude traditie: het geven van een geboortelepel. Vandaag besteden wij aandacht aan deze zogeheten ‘zilveren herinnering’.

Geboortelepel
Honderden jaren geleden gaven mensen een herdenkingslepel. Een lepel, die werd gegeven ter herdenking van de geboorte of van het overlijden van een familielid. Of ter ere van een trouwdag of een huwelijksjubileum, van het bereiken van een bepaalde leeftijd of van een andere bijzondere gebeurtenis in het leven van een dierbare.

In de loop der jaren is de herdenkingslepel verworden tot wat wij nu geboortelepel noemen. Deze naamsverandering ontstond doordat de lepel vrijwel alleen nog werd gegeven wanneer er een nieuw kind werd geboren. Eén van de grootouders gaf de lepel met gegraveerde naam en geboortedatum aan het kleinkind. De lepel stond voor geluk, rijkdom, maar ook zeker voor gezondheid.

Gezondheid en belegging
Het geboortelepeltje werd gemaakt van zilver, en zilver is bacteriedodend. De lepeltjes werden vroeger dan ook vaak in de aardappelpan gezet. Kleine zilverdeeltjes kwamen dan in het eten terecht, en hiermee in het lichaam. Het zilver diende dan als antibiotica. Daarnaast was de lepel ook een soort belegging. Mocht het pasgeboren kind later financieel in zwaar weer verkeren, dan kon hij/zij het lepeltje verkopen.

Apostel-spoon
In het boek ‘Rijmpjes en Verhaaltjes’ van De Gebroeders Halbertsma (1855) wordt de geboortelepel uitvoerig besproken. Zo vertellen de broers dat vrijwel elk geboortelepeltje in de 19^de eeuw op het einde van de steel voorzien was van een afbeelding met daarop één van de twaalf apostelen. De Engelsen noemden de geboortelepeltjes dan ook wel ‘Apostel-spoons’.

Vandaag de dag
Friese grootouders schenken vandaag de dag nog steeds vaak een lepeltje met gravering aan de jongste telg van de familie. Toch moet de Apostel tegenwoordig vaak plaats maken voor Nijntje, Bumba en Dora!