‘Onder de motorkap van de maatschappij zien we een hoop verborgen leed. Kijk naar ouderen, die in een isolement terechtkomen. Kijk naar boerenzoons en -dochters die zorgen hebben over de toekomst, studenten met burn-outs, mensen met een hoge opleiding maar met een hoge studieschuld, verborgen armoede. We zijn als Friezen niet gewend om over gevoelens te praten, misschien juist omdat we zo gevoelig zijn?’ Tijdens de opening van de tentoonstelling ‘De laatste dagen van de dorpsgek’ in Theaterkerk Nes schetste Commissaris van de Koning, de heer Arno Brok, een beeld van veelzijdige mentale problemen die op het platteland een rol spelen. Daarmee stipte hij het belang aan van praten over mentale gezondheid, waar mogelijk in je eigen taal.
In de tentoonstelling, samengesteld door schrijfster en antropologe Anne-Goaitske Breteler, wordt aandacht besteed aan geestelijke gezondheid op het platteland. Breteler deed de afgelopen jaren onderzoek naar dit thema. Over haar bevindingen schreef ze het boek ‘De laatste dagen van de dorpsgek’, dat later dit jaar uitkomt. De tentoonstelling is eveneens gebaseerd op haar onderzoek. ‘Het is een thema waar al eeuwenlang veel over gezwegen wordt. Mensen met mentale problemen moesten deze lange tijd zelf maar oplossen. Met alle gevolgen van dien’, aldus Anne-Goaitske Breteler.
Vier subthema’s
In de tentoonstelling is er speciale aandacht voor de rol van de vrouw, de invloed van rijkdom en armoede, de ‘dorpsgek’ en de psychiatrie door de jaren heen. Ook is er aandacht voor taal rondom geestelijke gezondheid. Uit het onderzoek van Breteler is namelijk gebleken dat er in het Frysk verhoudingsgewijs weinig woorden zijn die een bepaalde gemoedstoestand kunnen aanduiden. In de tentoonstelling wordt geprobeerd juist wel de woorden te vinden die nodig zijn om over emoties te kunnen praten.
De tentoonstelling ‘De laatste dagen van de dorpsgek’ is te zien tot en met 2 juni in Theaterkerk Nes.
Anne-Goaitske Breteler is een van de nieuwe columnisten van Friesland Post. Haar eerste column verschijnt in onze aprileditie die vanaf donderdag 28 maart in de winkel ligt.